Porady i wskazówki dotyczące długiej ekspozycji - przewodnik Clausa Andersena

Claus Andersen jest fotografem i filmowcem zamieszkałym w Danii. W swoim ostatnim projekcie Coffee & Cameras połączył swoje dwie pasje — kawę i aparaty — i opowiada w nim o kawie z różnych zakątków świata. Ponad 100 milionów ludzi jest zależna od branży kawowej a celem tego projektu jest uświadomienie ludziom znaczenia migracji, walki z ubóstwem, praw kobiet i wielu innych kwestii.

Sony a7RIV – Nisi 15mm F4 – 15 sek. – NiSi ND1000 – Bella Vista, Klampenborg

1. Dobry i solidny statyw

Upewnij, że masz solidny statyw, aby Twój aparat nie wpadał w drgania. To najważniejsza sprawa. Korzystam z różnych statywów, wszystkie są marki Sirui i każdy z nich jest stabilny. Moim faworytem jest statyw Sirui R-5214-X wykonany z dziesięciu warstw włókna węglowego i wyposażony w bardzo solidną głowicę kulową K-40-X również marki Sirui. Głowicę można dokręcić, aby aparat nie przechylił się gwałtownie, gdy poluzujemy śrubę skrzydełkową. Ułatwia to też dokonywanie drobnych zmian ustawień we wszystkich kierunkach. Ten statyw jest też wyposażony w tak zwaną kolumnę centralną, co ułatwia zmianę wysokości ustawienia aparatu.

 

 

2. Filtry

W przypadku długiej ekspozycji (prawie zawsze) konieczne jest używanie filtrów, aby móc regulować długość otwarcia migawki bez konieczności zmiany otworu przysłony lub parametru ISO. Ale po co używać filtra? Ponieważ nawet przy najmniejszym otworze przysłony f/22 i ISO 100 Twoje obrazy będą prześwietlone już przy otwarciu migawki na 1/8 lub 1/4 sekundy. Zazwyczaj korzystam z filtra NiSi Nano IR ND1000 4×4 (100x100 mm). Dzięki filtrom mogę wydłużyć czas ekspozycji do 30 sekund np. podczas zachodów słońca lub w mało słoneczne dni. Filtr ND1000 to filtr 10-stopniowy, co oznacza, że umożliwia 10-krotne przyciemnienie. Gdy wydłużysz czas otwarcia migawki do 20–30 sekund, możesz na przykład uzyskać efekt zupełnie gładkiego lustra wody, takiego jak na kilku zdjęciach zaprezentowanych na tej stronie. Na przykład na tym poniżej. Więcej wskazówek dotyczących ustawień znajdziesz w punkcie „4. Aparat i ustawienia” poniżej!

Mój uchwyt na filtry NiSi V6 jest wyposażony w trzy prowadnice i dzięki temu może pomieścić trzy filtry, które można układać jeden na drugim. Mogę na przykład zestawić ze sobą filtr ND i filtr gradacyjny, aby przyciemnić jaśniejsze niebo bez zmiany reszty obrazu. Filtry są pokryte nanopowłoką z obu stron, co sprawia, że są bardzo odporne na kurz, wilgoć i tłuste odciski palców. Jeżeli zostaną na nich jakiekolwiek ślady, bardzo łatwo je wyczyścić. Pamiętaj, żeby mieć ze sobą chusteczkę.

Sony a7RIV, Nisi 15mm f4 – 30 sek. @f5.6, NiSi ND1000 – Arne Jacobsens livreddertårne, Bellevue, Klampenborg

3. Dobre obiektywy

Gdy robię zdjęcia z długim czasem ekspozycji, zazwyczaj korzystam z obiektywów szerokokątnych. Ale tak naprawdę można korzystać z każdego typu obiektywu. Warto jednak wspomnieć, że im większy zoom w aparacie, tym ważniejsza jest stabilność statywu umożliwiająca zapobieganie drżeniom.

Jak wspomniałem, najczęściej fotografuję obiektywami szerokokątnymi. Najchętniej takimi z ogniskową od 12 do 17 mm, ale to zależy też od motywu zdjęcia. Korzystam między innymi z obiektywów Samyang 12 mm f2,0, Samyang XP 14 mm f2,4, Samyang AF 14 mm f2,8, Nisi 15 mm f4, Samyang 35 i 50 f1,4 lub obiektywów marki Tamron 17–28 lub 28–75 f2,8. Dopiero muszę wypróbować, jak wychodzi długa ekspozycja robiona obiektywem 70–180 mm f2,8. Muszę wybrać się na wycieczkę i wkrótce go wypróbować.

Sony a7RIV, Samyang AF 14mm f2.8, 1.6s @f16 – Ørestaden, Plaza Hotel, København.

4. Aparat i ustawienia

Jeżeli chodzi o aparat, użyj sprzętu, który już masz. Nawet analogowe aparaty nadają się do długiej ekspozycji. (Zobacz zdjęcie z mojego aparatu Hasselblad X-Pan poniżej). Obecnie używam korpusu Sony a7RIV. Gdy zamierzasz zacząć fotografować z użyciem długiej ekspozycji, pamiętaj o wyłączeniu stabilizacji w aparacie. W takim przypadku nie potrzebujesz stabilizacji, a jej włączenie może spowodować pogorszenie jakości zdjęć ze względu na ich niską ostrość. Chodzi o to, że włączona stabilizacja powoduje niewielkie wibracje, gdy aparat jest umieszczony na statywie, a migawka jest otwarta przez dłuższy czas. Dlatego pamiętaj o jej wyłączeniu.

Do ostrzenia użyj autofokusu, ale wyłącz go, gdy już ustawisz ostrość. Gdy obiekt znajdzie się we właściwym miejscu, możesz przystąpić do robienia zdjęcia. Nie musisz ponownie ustawiać ostrości.

Czas trwania ekspozycji, przysłona i ISO
Gdy chcesz wykonać zdjęcie z długą ekspozycją, warto skorzystać z poniższych wskazówek dotyczących czasu ekspozycji, przysłony i parametru ISO. Jeżeli korzystasz z aparatu bezlusterkowego, na ekranie możesz mniej więcej podejrzeć, jak będzie wyglądać Twoje zdjęcie, zanim jeszcze naciśniesz spust migawki. Zazwyczaj korzystam z ISO 100 lub niższego, ponieważ w ten sposób mogę uniknąć szumów na zdjęciu. Jeżeli chodzi o przysłonę, zazwyczaj ustawiam ją w zakresie od 7,1 do 13–16. Nie ustawiaj wyższej wartości, ponieważ większość obiektywów kiepsko radzi sobie z przysłoną powyżej 16. Możesz też użyć niższej wartości przysłony, jeżeli chcesz uzyskać efekt bokeh w tle lub rozmyć określone fragmenty zdjęcia.

Czas otwarcia migawki decyduje o ostatecznym wyglądzie zdjęcia. Wpływa na to, jak bardzo rozmyte są światła samochodów, jak gładka wydaje się woda lub, innymi słowy, jak bardzo rozmyty jest ruch. Chodzi o to, jak długo poruszają się ruchome elementy obrazu, gdy migawka aparatu jest otwarta. W przypadku zdjęć plażowych, gdy chcę uzyskać efekt gładkiej wody, zazwyczaj stosuję ekspozycję trwającą 20–30 sekund. Na zdjęciach ze światłami samochodów wystarczy 1–2 sekundy w zależności od tego, ile samochodów przejeżdża. W przypadku większej liczby samochodów można użyć dłuższego czasu ekspozycji. Ale spróbujcie sami, aby przekonać się, jak to działa. To świetna zabawa!

Sony a7RIV, Nisi 15mm f4 – 30 sek. f5.6, NiSi ND1000 – Arne Jacobsens Belle Vista og Bellevue Theatret, Klampenborg

 

5. Inne przydatne akcesoria do zdjęć z długą ekspozycją

Wężyk spustowy lub pilot umożliwiają wyeliminowanie drgań wynikających z naciśnięcia migawki. Są też bardzo przydatne w trybie „bulb”, w którym wystarczy nacisnąć przycisk spustu migawki, zablokować go, a następnie zwolnić w odpowiednim momencie... Jest to wygodne zwłaszcza wtedy, gdy ekspozycja ma trwać dłużej niż minutę.

Na rynku dostępne są też różne aplikacje ułatwiające pracę z długą ekspozycją. Firma NiSi opublikowała swoją aplikację i jest też aplikacja Photopills. Ja jednak z nich nie korzystam. Ale wygoogluj je i sprawdź, jak robią to inni. To może być coś dla Ciebie.

Moja ostatnia wskazówka brzmi: weź ze sobą coś dobrego do jedzenia i picia, jeżeli planujesz długą sesję w plenerze. Zdjęcia z długim czasem ekspozycji zajmują więcej czasu niż standardowe pstrykanie. Zawsze warto mieć ze sobą kanapkę i kawę, herbatę lub wodę.

 

Sony a7RII, Sony Carl Zeiss 16-35, 20 sek. f14 – Copenhagen International School, Nordhavn, København

 

Sony a7RII, Carl Zeiss Batis 18mm, 30sek, F13 – Nisi ND64 + Cir. Pol – Islands Brygge, København

 

Sony a7RIV, Samyang 12mm F2, 30 sek @f5.6 – NiSi ND1000 – Arne Jacobsens livreddertårne, Bellevue, Klampenborg

 

Håndholdt Hasselblad X-Pan, Fujifilm Provia 100F,  45mm Carl Zeiss, f4, 1 sek. – Nørreport Station, København

 

Sony a7RII – 40mm Carl Zeiss Batis, 3,2sek, F11 – Metropolis, Sluseholmen, København

 

Sony a7III, Tamron 17-28mm f2.8 – 30s @F16 – Hotel D’Angleterre, København